Kunst
Oorsprong
Door de eeuwen heen is de verhouding tussen mens en roofvogel veelvuldig het onderwerp geweest van onze geïllustreerde geschiedenis. Elke illustrator heeft het zwaartepunt in zijn werk gelegd daar waar deze tijdens zijn leven maatschappelijk gezien lag. De alleroudste afbeeldingen uit Azië en Mongolië over de valkerij laten taferelen zien waar de valkerij destijds een van de weinige mogelijkheden was voor de nomadisch levende mens om aan voedsel te komen. Voor de oude Egyptenaren was de slechtvalk niet slechts een jachtvogel, maar de godheid Horus die zijn vleugels uitspreidt over de aarde.
Westerse kunst
De valkerij die terug is te vinden in de Westerse schilderkunst was in de Middeleeuwen een indicatie van iemands sociale status en de ondergeschiktheid van dier ten opzichte van mens. Dit is goed te zien in de afbeeldingen van het uitzonderlijke en, voor de valkerij, beeldbepalende De Arte Venandi cum Avibus geschreven door Frederik II von Hohenstaufen.
In de Nieuwe Tijd na deze Middeleeuwen is te zien dat roofvogels en de valkerij ook met een christelijke iconografische betekenis worden ingezet in de beeldende kunst.
Vervolgens verandert de valkerij in een sport voor adellijk vermaak en een teken van uiterlijke welstand en rijkdom. De mogelijkheden van deze adellijke financiële ondersteuning hebben onder meer geleid tot de totstandkoming van het befaamde boekwerk Traité de Fauconnerie uit 1844 uit de handen van H. Schlegel en A.H. Verster Van Wulverhorst. Afgebeelde taferelen borduren voort op de verworvenheden uit De Arte Venandi cum Avibus en worden op een zeer precieze en levendige manier afgebeeld.
Hedendaagse kunst
De drang naar het realisme heeft een vlucht genomen met de introductie van de fotografie waarmee zeer exact de wildheid en het vliegvermogen van de roofvogels tijdens het vluchtbedrijf kunnen worden opgetekend. De valkerij-schilderkunst is hierdoor echter niet ten onder gegaan, echter diversifieert en verspreidt zich al naar gelang de beschikbare werkmethoden en -technieken. De hedendaagse afbeeldingen zijn niet verworden tot ‘slechts’ een momentopname van de realiteit, maar een weergave van de emotie en het gevoel die aan het tafereel kunnen worden verbonden.
Als u zelf wilt zien hoe de verhoudingen tussen mens en roofvogel in de beeldende kunst zijn vereeuwigd, kunt u onder meer terecht bij het:
- Rijksmuseum in Amsterdam;
- Koninklijk Huisarchief in Den Haag;
- Jagdschloss Falkenlust in Brühl.
Of online op:
Van de onderstaande personen zijn in hun werken verscheidene betrekkingen tot roofvogels of de valkerij te bewonderen:
- H.J. Slijper (1922-2007);
- Kitagawa Utomaro (1753-1806);
- Frederik II van Hohenstaufen (1215-1250);
- Hans Holbein de Jonge (1497-1543);
- Meester van de Vorstenportretten (15e eeuw);
- Joseph Wolf (1820-1899);
- François Rousseau (1707-1804);
- Johannes Lingelbach (1619-1668);
- Johann Baptist Sonderland (1805-1878);
- Jean de Saint-Igny (1595-1649);
- Johan Kolman (1954- ).
